سیمای بهرهوری آب کشاورزی ایران؛ از بحران تا راهکارهای عملی در مصاحبه با دکتر نیازعلی ابراهیمی پاک
دکتر نیازعلی ابراهیمی پاک در این مصاحبه، بهرهوری آب کشاورزی ایران در سال ۱۴۰۲ را حدود ۱.۳۹ کیلوگرم محصول بر مترمکعب آب مصرفی اعلام میکند که فاصله زیادی با میانگین جهانی دارد. او چالشها را در خاک ضعیف، بذر نامناسب، مدیریت ناکارآمد آفات، آبیاری تجربی، شوری و کمبود آموزش میبیند و تأکید دارد که بیش از ۷۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر (حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب) در کشاورزی مصرف میشود، در حالی که سطح زیرکشت آبی به ۹ میلیون هکتار رسیده و ظرفیت پایدار تنها ۵ میلیون هکتار است. برای کاهش ۴ میلیون هکتار مازاد، چارچوبی شاخصمحور شامل تراز آب زیرزمینی، بهرهوری محصول، تنش اقلیمی، معیشت محلی و امنیت غذایی پیشنهاد میکند که با سیاستهای حمایتی مانند یارانه تغییر الگو، بیمه انتقال شغلی و پرداخت خدمات زیستمحیطی همراه باشد. ابراهیمی پاک هشدار میدهد که بدون تخصیص قانونی حقابه محیطزیست، پایش شفاف با کنتورهای هوشمند و حکمرانی مشترک حوضهای، آب صرفهجوییشده به بخشهای صنعت یا شهر هدایت میشود. او بهرهوری گندم آبی را ۰.۸۲ کیلوگرم بر مترمکعب میداند و با افزایش عملکرد از ۳۶۱۲ به ۶۲۰۰ کیلوگرم در هکتار، صرفهجویی ۴-۵ میلیارد مترمکعب آب را ممکن میشمارد. نقش آموزش و ترویج را کلیدی دانسته و بر کارگاههای مزرعهمحور، توانمندسازی جوانان و زنان روستایی، و پر کردن شکاف دانشی بینبخشی تأکید دارد. اختلاف آمار مصرف آب (۷۰ درصد واقعی در برابر ۹۰ درصد ادعایی وزارت نیرو به دلیل احتساب هدررفت شبکه) را ناشی از ضعف روششناسی و شکافهای حکمرانی میداند و پیشنهاد میکند وزارت نیرو از پروژهمحوری به حاکمیت پایدار منابع تغییر کند. این گفتوگو بر لزوم فرهنگسازی برای صرفهجویی، مکانیزاسیون ساده و مدیریت مشارکتی برای افزایش بهرهوری و تضمین آینده منابع آبی تمرکز دارد.
ادامه مطلب