دستورالعمل برگزاری تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی
- مقدمه
تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی از مهمترین ابزارهای انتقال دانش و فناوری در بخش کشاورزی به شمار میآیند. این تورها، فرصتی برای یادگیری مبتنی بر مشاهده مستقیم، تبادل تجربیات، آشنایی با فناوریهای نوین، بررسی ارقام جدید و ارتقای توانمندیهای بهرهبرداران، کارشناسان، مروجان و مدیران فراهم میآورد. مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) بهعنوان قطب آموزشهای مهارتی و تخصصی وزارت جهادکشاورزی، با برخورداری از مزارع آموزشی–نمایشی، گلخانههای تحقیقاتی، زیستبوم کارآفرینی و همکاری گسترده با شرکتهای دانشبنیان، نقش پیشرو در برگزاری تورهای آموزشی از سال ۱۳۹۲ تا کنون داشته است. این دستورالعمل با هدف ساماندهی، استانداردسازی، افزایش کیفیت و ایجاد وحدت رویه در طراحی، اجرا، نظارت و مستندسازی تورها تدوین میگردد.
- اهداف
1-2 اهداف آموزشی
- ارتقای دانش فنی بهرهبرداران، کارشناسان، مدیران و دانشجویان.
- آشنایی با ارقام جدید، مقاوم و بهروز محصولات کشاورزی.
- مشاهده عملی روشهای نوین کشت، آبیاری، تغذیه گیاهی، مدیریت آفات و…
2-2 اهداف ترویجی
- تقویت مهارتهای ارتباطی و تبادل تجربیات بین کشاورزان و متخصصان
- ترویج فناوریها و یافتههای تحقیقاتی قابلکاربرد در مزرعه
- معرفی الگوهای موفق تولید در مناطق مختلف کشور
3-2 اهداف پژوهشی
- فراهمسازی امکان ارزیابی میدانی فناوریها و ارقام جدید
- ایجاد پایگاه دادههای واقعی برای پژوهشهای ملی
- شناسایی چالشهای میدانی و ارائه راهکارهای علمی
2-4 اهداف مدیریتی و توسعهای
- تقویت همکاری مرکز با دستگاههای اجرایی، شرکتهای دانشبنیان و مراکز تحقیقاتی
- افزایش ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی
- ایجاد انگیزه در بهرهبرداران برای مشارکت در آموزشهای آتی
- انواع تورهای آموزشی
3-1 تورهای مزرعهای (Field Day)
- بازدید مستقیم از خطوط کشت و مقایسه ارقام مختلف
- مشاهده عملکرد واقعی محصولات در شرایط طبیعی مزرعه
- بررسی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک محصولات
3-2 تورهای موضوعمحور
- متمرکز بر یک فناوری یا محصول مشخص.
- مثالها:
- مدیریت بهینه مصرف آب
- پیوند سبزیجات
- تولید نشاء صنعتی
- سیستمهای نوین آبیاری
- مدیریت تغذیه گیاه
3-3 تورهای پژوهشی
- ارائه نتایج آزمایشها و تحقیقات اخیر.
- مناسب برای اعضای هیأت علمی، پژوهشگران، کارشناسان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی.
۳–۴ تورهای فناورانه و دانشبنیان
- معرفی فناوریهای هوشمندسازی، پهپادها، حسگرهای مزرعه، اینترنت اشیا، تجهیزات کشت و…
- معرفی محصولات، سامانهها و ماشینآلات جدید
۳–۵ تورهای کارآفرینی و زنجیره ارزش
- آشنایی با فرآوری، بستهبندی، استانداردها، بازار و صادرات
- مناسب برای فعالان کسبوکارهای نوپا و کارآفرینان
۳–۶ تورهای بینالمللی
- پذیرش کارشناسان و کشاورزان خارجی
- تبادل تجربه با کشورهای دیگر
- معرفی ظرفیتهای ایران در حوزه کشاورزی
- فرآیند برنامهریزی
1–4 نیازسنجی و تعیین اولویتها
نیازسنجی براساس موارد زیر انجام میشود:
- شرایط اقلیمی و چالشهای سالانه (خشکسالی، آفات، بحران آب و…)
- درخواستهای واحدهای استانی
- پیشنهادهای شرکتهای دانشبنیان و بخش خصوصی
- سیاستهای سازمان تات و وزارت جهادکشاورزی
- نتایج ارزیابی تورهای سال گذشته
نتیجه نیازسنجی در قالب «تقویم سالانه تورها» تدوین میشود.
- طراحی و آمادهسازی مزرعه آموزشی
1–5 انتخاب و آمادهسازی قطعه
- انتخاب مزرعه (شماره ۱، ۳، یا سایر مزارع مرکز)
- آمادهسازی خاک، تسطیح، ضدعفونی، نصب برچسبهای معرفی
- ایجاد مسیر بازدید، نقاط توقف، سایهبانها، تابلوهای توضیحی
5-2 کشت و مدیریت مزرعه
- انتخاب ارقام جدید، بومی، وارداتی یا ارقام اصلاحشده
- رعایت اصول علمی در مراحل کاشت، داشت و برداشت
- ثبت مستمر عملیات زراعی برای ارائه به شرکتکنندگان
- همکاری نزدیک با شرکتهای صاحب ارقام
3–5 مستندسازی مزرعه
- عکاسی، فیلمبرداری، ساخت بروشور
- ثبت دادههای رشدی، عملکردی و کیفی برای ارائه در تور
- انتخاب مدرسان و شرکتهای همکار
6-1 معیارهای انتخاب مدرس
- سابقه علمی و عملی مرتبط
- توانایی بیان مناسب و انتقال تجربه
- تجربه کار میدانی
- آشنایی با ارقام و فناوریهای روز
2-6 معیارهای انتخاب شرکت همکار
- بهرهمندی از دانش فنی معتبر
- سابقه همکاری در مزرعههای نمایشی
- توان تأمین ارقام، نهادهها یا فناوریهای نوین
- توان ارائه کارشناسان متخصص در روز تور
3–6 تنظیم تفاهمنامه
درصورت ضرورت شامل:
- تعهدات مالی
- مسئولیت کشت و ارائه
- تأمین تجهیزات
- حقوق مالکیت معنوی اطلاعات
- نحوه استفاده از عکسها و محصولات
- اطلاعرسانی و ثبتنام
1-7 کانالهای اطلاعرسانی
- وبسایت رسمی مرکز
- شبکههای اجتماعی مرکز
- مکاتبه با سازمانهای جهادکشاورزی استانها
- ارتباط با نظام مهندسی کشاورزی
- اطلاعرسانی هدفمند برای بهرهبرداران پیشرو
2–7 اطلاعات مندرج در اطلاعیه
- عنوان تور
- اهداف آموزشی
- شرکت همکار
- محل برگزاری و زمانبندی
- گروههای هدف
- ظرفیت
- نحوه ثبتنام
- مدارک موردنیاز
3–7 ثبتنام
- الکترونیکی
- مدیریت ظرفیت
- تأیید نهایی از سوی مرکز
- اجرای تور
1–8 آغاز برنامه
- استقبال و ثبت حضور
- ارائه برنامه زمانبندی
- سخنرانی کوتاه معرفی اهداف
2–8 بخش آموزشی کلاس/سالن
- معرفی علمی محصول یا فناوری
- بیان ویژگیها، نقاط قوت و ضعف
- ارائه فایل پاورپوینت یا بروشور
3–8 بخش عملی در مزرعه
- تقسیم گروهی بازدید
- معرفی محصول/ارقام در خطوط مختلف کشت
- اندازهگیری صفات (کیفی و کمی)
- بررسی بیماریها و آفات
- مقایسه روشهای کشت
- تست کیفی محصول توسط بهرهبرداران
4–8 گفتوگو و پرسش و پاسخ
- تبادل تجربیات بهرهبرداران
- جمعبندی کارشناسان شرکت و مرکز
5–8 خاتمه
- جمعبندی مدرس
- ارائه توصیههای فنی پایانی
- تکمیل فرمهای ارزشیابی
- نظارت و ارزیابی
1–9 شاخصهای ارزیابی
- کیفیت علمی مطالب
- کاربردی بودن محتوا
- تسلط مدرسان
- تنوع و بهروز بودن ارقام و فناوریها
- سازماندهی، نظم و زمانبندی
- کیفیت پذیرایی و امکانات
- تمایل به شرکت در دورههای مشابه
- میزان افزایش دانش و مهارت
2–9 ابزارهای ارزیابی
- فرمهای مکتوب و الکترونیکی
- مصاحبه کوتاه با شرکتکنندگان
- تحلیل آمار رضایتسنجی
- مستندسازی، گزارش و بایگانی
مسئول برگزاری موظف است گزارش کاملی شامل:
- اطلاعات کلی تور
- ریز عملکرد و نقاط توقف
- اسامی مدرسان و شرکتکنندگان
- تصاویر و مستندات
- تحلیل دادههای ارزیابی
- نقاط قوت
- کاستیها
- پیشنهادها برای سال آینده را تهیه و به معاونت پژوهشی ارسال کند.
این گزارش در «گزارش سالانه تورهای آموزشی مرکز»درج خواهد شد.
- پشتیبانی مالی و لجستیک
۱–11 بخش مالی
- تعیین شهریه (در صورت وجود)
- تأمین هزینهها با توافق طرفین
- پرداخت حقالزحمه مدرسین براساس دستورالعمل مرکز
2–11 پشتیبانی اجرایی
- آمادهسازی سالن، سیستم صوت و تصویر
- برگزاری پذیرایی
- تأمین وسایل کمکآموزشی
- طراحی و چاپ تابلوهای معرفی ارقام
- تأمین وسیله ایاب و ذهاب در صورت لزوم
- ملاحظات ایمنی، اجتماعی و اجرایی
- رعایت ایمنی مزرعه و مسیرهای بازدید
- ارائه نکات حفاظتی به شرکتکنندگان
- مدیریت جمعیت در بازدیدهای پرتراکم
- توجه به شرایط آبوهوایی (گرما، بارندگی، آفتاب)
- رعایت اصول اخلاق حرفهای و احترام متقابل
- تورهای بینالمللی
در صورت حضور میهمانان خارجی:
- ارائه محتوای دو زبانه
- همراهی مترجم
- رعایت پروتکلهای بینالمللی
- مستندسازی ویژه برای ارسال به نهادهای خارجی
- پیامدها و دستاوردها
تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی یکی از بهترین ابزارهای انتقال فناوری در بخش کشاورزی کشور هستند. اجرای دقیق این دستورالعمل، همراهی شرکتهای دانشبنیان و بهرهگیری از ظرفیتهای مزرعهای و تحقیقاتی مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره)، موجب افزایش بهرهوری، ارتقای دانش کشاورزان و توسعه پایدار بخش کشاورزی خواهد شد.
لینک دانلود فایل
آخرین بهروزرسانی : ۱۱ آذر ۱۴۰۴